Landatu zure tomateak
Tomate-zale amorratua zara? Asko gustatzen zaizu entsalada on bat prestatzea tomate fresko eta gozoekin? Uste duzu tomateak idealak direla edozein plateretako goarnizio gisa? Gutako bat zara. Tomatearen zaleak, edozein tomaterekin konformatzen ez garenak. Gehien gustatzen zaigun tomatea bilatzen dugu, aldaki berriak probatzen ditugu eta, beste ezeren gainetik, ez diogu zaporeari, benetako tomate-zaporeari uko egiten. Tomatea bere heltze puntuan estimatzen dugu, ehundura egokiarekin, usain gozoarekin eta zapore bikainarekin... Pentsatze hutsak ahoa ur bihurtzen zaigu! Tomateak sukaldean dituen erabilerak amaigabeak dira, bai gordinik jateko, bai sukaldatuta jateko.
Tomate bakar bat ere ezin da alderatu guk geuk lantzen ditugunekin, etxean, baratzean, loreontzietan... ez baituzu espazio handirik behar tomateak landatzeko. Leku eguzkitsua eta ureztaketa egokia beharko du.
Aukeratu zure barietate gogokoena
Egokiena bertako barietateak aukeratzea da, eremura hobeto egokituko direlako, baina beste barietate batzuk gustatzen bazaizkizu, ez uko egin barietateei. Tomate guztiak ez dira berdinak, barietate asko daude gehien gustatzen zaizkizunak aukeratu ahalko dituzu beraz.
Hona hemen guri gehien gustatzen zaizkigunetako batzuk:
- Idi-bihotza: tomate barietate oso indartsua eta emankorra. Bihotz formako fruitua, saihets-hezur markatuekin. Kolore gorri bizia eta oso gozoa da.
- Montserrat tomatea: Landare altu eta sendoa. Saihets-hezur markatuak, lodiak eta barrutik hutsuneak dituzten fruituak sortzen ditu. Zapore bikaina du eta oso preziatua da beteta errezeta ezberdinak egiteko.
- Raf tomatea: forma irregularreko tomateak, kolore gorri bizikoak, tonu marroiekin. «Pata negra» tomatea ere esaten zaio, zapore bikaina duelako.
- Zintzilikatzeko tomatea: Tomate arrosa marjina horixkekin, oso emankorra eta zaporetsua. Esekitzeko tomatea bezala ezagutzen da, neguan gordetzeko eta ogia tomatearekin igurzteko aproposa da
- Cherry tomatea: kolore eta barietate ezberdineko tomate txikiak. Oso gustu onekoa. Entsaladetarako eta platerak apaintzeko aproposak.
- Vintage: Jatorri ezberdineko tomate tradizionalen barietateak biltzen dituen bilduma da. Adibidez, Barbastroko Tomate Arrosa edo Tuterako tomate Itsusia.
Erein tomateak hazien bidez
Tomateak ereiteko garairik onena martxo hasieran da, barruko hazitegi batean. Bete hazitegia substratu unibertsalaren 2 zatirekin, zizare-humusaren zati batekin eta perlitaren zati batekin, lurra egituratzen eta aberasten laguntzen baitu. Egin zulo txikiak substratuan eta jarri 2 edo 3 hazi zulo bakoitzean, 1 cm-ko sakoneran. Ondoren, lurra urez lainoztatu. Hazitegiek hezetasun konstantea izan behar dute haziak ernamuindu daitezen. Ereiten denetik, 7 eta 10 egun artean behar izaten dira ernetzeko.
Plantel bidezko tomate-landarea
Hazitegien pausoa aurreztu nahi baduzu, tomate-plantela zuzenean eskura dezakezu. Landareak hazietatik edo zuzenean erosten badituzu, loreontzietara edo hazkuntza-mahaietara aldatu beharko dituzu. Hori egin behar da landareak 10-15 cm-ko altuera duenean edo 4 edo 5 orri dituenean.
Landareak behin betiko loreontzietan aldatu. Saiatu sustraiak ez kaltetzen. Erabili substratu on bat landarea behar bezala garatzeko behar diren mantenugaiak emateko. Oso garrantzitsua da zure tomateak landatzeko orduan, substratua zizare-humusarekin aberastea, lurra eta airea egituratzen baititu. Proportzio egokiena lur unibertsalaren % 60 eta zizare-humusaren % 30 nahastea da. Guk Batllerena aholkatzen dizugu, % 100 naturala baita.
Landareak landatzean, saia zaitez horien artean gutxienez 50 cm-ko tartea uzten eta zurtoina eta sustraiak ondo lurperatzen; horrela, zure tomate landarea babestuago egongo da eta indartsuago haziko da.
Zure tomate landarea ureztatu
Tomateak lorontzietan ditugunean ureztaketa ondo kontrolatu beharko dugu, hezetasuna mantenduz baina aldi berean beti bustita eduki gabe.
Gogoratu tomateek esposizio eguzkitsua behar dutela. 8 eguzki-ordu baino gehiago izan badaitezke, askoz hobeto. Baina ureztatzean, kontuz ibili, ez ureztatu eguzki gehien dagoen orduetan, erredurak eragin baititzakezu hostoetan.
Tomate landareen zainketa espezifikoak
Tomateak hazten doazen heinean, adarrei eutsiko dieten eta fruituen pisua jasaten lagunduko duten zurkaitzak jarri behar ditugu. Zurkaiztea egurrezko edo plastikozko makilak iltzatzean datza, adarrak kotoizko hariz edo kordelez bertikalki lotzeko. Horrela, landarea gidatzen duzu eta hazteko eta etorkizuneko tomateak garatzeko beharrezko laguntza ematen diozu. Merkatuan badira tomate landareak zurkaizteko prestatutako egiturak ere.
Landarea hazten denean, bigarren mailako adar txikiak agertzen dira, baina ez dute kalitatezko fruiturik emango. “Txupoiak” dira. Txupoi horiek pintzatzearen teknikaren bidez kendu behar dira, hau da, hatzekin moztuz, adar nagusien hazkuntza bultzatzeko, horiek baitira fruiturik onenak emango dizkigutenak.
Babestu zure tomate landareak
Zure tomate landareek, landare guztiek bezala, izurrite edo gaixotasunak harrapatzeko arriskua dute, hala nola, mildiu-a, harrak edo euli zuria. Atsekabeak saihesteko, fungizida eta intsektizida erabiltzea gomendatzen dizugu, bai zure laboreak, fruta-arbolak edo landare apaingarriak prebenitzeko, bai tratatzeko.
Tomate landarea ongarriztatu
Tomatera loratzen hasten denean, komeni da ongarri natural bat erabiltzea, hazten laguntzeko. Baratzeko ongarri natural eta ekologiko espezifiko bat erabiltzea gomendatzen dizugu. Horrela, produktu osasuntsu eta natural bat kontsumitu ahal izango duzula ziurtatzen duzu.
Zure uztaz gozatu
Landatu eta 2-3 hilabete ingurura, gutxi gorabehera, lehen fruituak jaso ahal izango dituzu, eta, zorte apur batekin, uda osoan zehar ahal izango dituzu, eremuaren eta klimatologiaren arabera.
Gogoratu tomateak antioxidatzaile bikaina direla, bitamina asko (A, C eta E), azido folikoa, burdina eta potasioa dituztela. Tomateek kaloria gutxi dituzte eta oso osasungarriak dira.
Ikusten duzunez, etxean tomateak landatzea oso gomendagarria da, eta milaka errezeta zaporetsu eta osasungarri egin ahal izango dituzu. Anima zaitez zure tomate-baratzea edukitzera!
